Czy „płatności spadochronowe” stały się teraz „płatnościami na trampolinę”?
System tak zwanych „parachute payments”, czyli wypłat dla klubów spadających z Premier League, jest projektowany w celu ułatwienia im przejścia do niższej ligi i złagodzenia finansowych nierówności pomiędzy najwyższą klasą rozgrywkową a Championship. Jednakże, jego skuteczność i sprawiedliwość są coraz częściej poddawane w wątpliwość. Przyjrzyjmy się kluczowym problemom.
Jak działają „płatności spadochronowe”?
„Parachute payments” to środki finansowe wypłacane klubom relegowanym z Premier League przez okres do trzech lat. Ich celem jest złagodzenie nagłego spadku przychodów z praw telewizyjnych oraz pomoc w zarządzaniu rozbudowanymi budżetami płac i kontraktami podpisanych w czasie pobytu w angielskiej elicie. Na sezon 2023-24 kluby, które opuściły Premier League, otrzymują około 44 milionów funtów w pierwszym roku, 36 milionów funtów w drugim, a w trzecim roku 16 milionów funtów, jeśli nie uda im się powrócić do najwyższej klasy rozgrywkowej.
Czy są one skuteczne?
Przewaga w awansie: „Parachute payments” często dają klubom spadłym znaczącą przewagę finansową w Championship. Zespoły takie jak Leicester, Southampton czy Ipswich, otrzymujące te środki, mogą pozwolić sobie na wyższe pensje i lepszych zawodników, co czyni ich silnymi kandydatami do awansu. W ciągu ostatnich pięciu sezonów, dwa z trzech klubów, które awansowały do Premier League, otrzymywały „parachute payments”, co podkreśla ich rolę w powrocie do elity.
Stabilizacja finansowa: Dla niektórych klubów „płatności spadochronowe” stanowią bufor, który zapobiega załamaniu finansowemu po degradacji. Bez tych środków, kluby z wysokimi kosztami wynagrodzeń mogłyby mieć trudności z wywiązaniem się ze zobowiązań, ryzykując niewypłacalność.
Czy są sprawiedliwe?
Nierównowaga w rywalizacji: „Parachute payments” tworzą finansową przepaść w Championship, stawiając w gorszej sytuacji kluby, które ich nie otrzymują. Może to utrudniać mniejszym zespołom walkę o awans. Rosnąca przepaść między Premier League a Championship, pogłębiana przez „parachute payments”, sugeruje, że system przyczynia się do powstania dwupoziomowej struktury w angielskim futbolu.
Cykl spadków z Premier League: „Parachute payments” często ułatwiają efekt „węgierskiego szewca” (yo-yo effect), gdzie zdegradowane kluby szybko wracają do Premier League, podczas gdy nowo promowane drużyny mają trudności z konkurowaniem finansowo i szybko spadają z powrotem. Cykl ten ogranicza możliwości mniejszych klubów, aby ustabilizować swoją pozycję w elicie. W ciągu ostatnich dwóch sezonów wszystkie trzy promowane zespoły spadły natychmiast z powrotem, podkreślając trudności, z jakimi borykają się kluby nieotrzymujące „parachute payments” w utrzymaniu konkurencyjności.
Wezwania do reformy:
Mechanizmy redystrybucji: Niektórzy argumentują, że „parachute payments” powinny zostać zastąpione lub uzupełnione bardziej sprawiedliwym podziałem przychodów z Premier League w całej EFL. Mogłoby to pomóc w zniwelowaniu luki finansowej i promowaniu większej konkurencyjności.
Limit pensji lub wydatków: Wdrożenie kontroli finansowych, takich jak limity płac lub ograniczenia wydatków, mogłoby wyrównać szanse i zmniejszyć zależność od „parachute payments”.
Długoterminowa zrównoważoność: Krytycy sugerują, że kluby powinny skupić się na zrównoważonych modelach finansowych, zamiast polegać na „parachute payments”, które mogą zachęcać do nadmiernych wydatków w Premier League.
Wnioski:
Chociaż „parachute payments” służą celowi stabilizacji zdegradowanych klubów i utrzymania pewnej konkurencyjności w Championship, przyczyniają się również do pogłębiania się przepaści finansowej i braku konkurencyjności w samej Premier League. System może wymagać reformy, aby zapewnić bardziej zbalansowaną i sprawiedliwą strukturę w całym angielskim futbolu.
